“Burgerschap drukt uit dat we allemaal gelijkwaardig en verschillend zijn. Dat we elkaar gelijk behandelen, en tegelijkertijd onderlinge verschillen in levensvisie en levensstijl respecteren.” Lees de reactie van Evelien Tonkens op de ophef bij reformatorische school de Driestar in Gouda op AD.nl
Dit is de uitgebreide versie van commentaar op het verschijnen van het rapport van de Onderwijsraad op RTLnieuws.nl
Waarom is het belangrijk om democratisch burgerschap op school (beter) te doceren?
Burgerschap is het fundament van onze samenleving. Burgerschap betekent dat we elkaar als gelijkwaardig erkennen en tegelijkertijd respecteren dat we verschillend zijn. En dat we over die verschillen geweldloos ruziemaken. Om burgerschap mogelijk te maken hebben we een democratische rechtsstaat nodig, en een verzorgingsstaat. De democratische rechtsstaat regelt dat we in vrijheid iedereen en alles kunnen bekritiseren, en de verzorgingsstaat regelt dat iedereen dankzij recht op bijvoorbeeld onderwijs, huisvesting en zorg, ook in staat is om dat te doen.
Burgerschap lijkt heel vanzelfsprekend maar is een enorme verworvenheid, waarvoor heel hard is gestreden en mensen zichzelf hebben opgeofferd. Steeds zijn mensen die nieuwe burgerrechten opeisten, eerst voor gek verklaard of zelfs gevangen gezet of vermoord. Of het nou ging om rechten van tot slaaf gemaakten vrouwenrechten, arbeidsrechten, homorechten of rechten van religieuze of etnische minderheden of. Burgerschap kan ons ook gemakkelijk afgenomen worden. Dat zie je nu in Afghanistan en dat zag je eerder in voormalig Joegoslavië en nog eerder bij ons tijdens de Tweede Wereldoorlog. Burgerschap kan gemakkelijk kapot. We moeten ons dus blijven inspannen om het te beschermen en te verbeteren.
Ja ook verbeteren want burgerschap is nooit af: Er zijn altijd weer nieuwe groepen die burgerrechten eisen of voor wie dit geeist wordt, nu bijvoorbeeld dieren en robots. En er zijn altijd weer nieuwe problemen die burgerschap vereisen, nu bijvoorbeeld klimaat, vaccinatie-eisen, of onze omgang met ons koloniaal verleden. Over zulke zaken vreedzaam ruzie maken is een hele kunst, en het is dus cruciaal dat we dat op school leren.
Minister Koolmees ziet problemen met het inburgeringsbeleid, maar komt niet met beleidsoplossingen. In plaats daarvan legt hij de bal bij de burger en het maatschappelijke veld. Evelien Tonkens: ‘Migratie kun je niet laten voor wat het is.’ Lees het artikel
“Ook hoogleraar Evelien Tonkens van de Universiteit voor Humanistiek ziet dat de overheid een steeds actievere rol speelt in het uitnodigen van burgers voor werk in de gemeente. “Dat heeft te maken met het leidende beleidsideaal van zelfredzaamheid en dat er behoorlijk bezuinigd is op welzijnsactiviteiten zoals buurthuizen, bibliotheken en dagopvang. De overheid geeft dan aan: we kunnen het niet meer opbrengen en geeft de mensen twee keuzes: of we moeten het sluiten, of vrijwilligers moeten het overnemen.” Ga naar NOS.nl
Hoger opgeleiden zijn in alle vormen van burgerschap oververtegenwoordigd. Ze doen vaker vrijwilligerswerk, gaan vaker stemmen, dienen vaker een klacht in, hebben vaker contact met wethouder, doen vaker mee met burgerinitiatief. Ook zijn actieve burgers vaker autochtoon en ouder. De diversiteit van de deelnemers neemt toe wanneer sociaal werkers het initiatief intensief begeleiden. ,,Zij kunnen mensen verbinden en ze helpen over hun verlegenheid heen te komen en bureaucratische en juridische hobbels te nemen.”
