Evelien Tonkens is hoogleraar Burgerschap en Humanisering van de Publieke Sector aan de Universiteit voor Humanistiek te Utrecht
Evelien Tonkens is hoogleraar Burgerschap en Humanisering van de Publieke Sector aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht sinds mei 2014. Sinds 2019 is ze tevens onderzoeksdirecteur en directeur van de Graduate School van de UvH. Ze is lid van de Expertgroep Aanscherping Kwalificatie-eisen Burgerschap in het MBO en van de Adviescommissie Versterking Weerbaarheid van de Democratische Rechtsorde (Commissie Marcouch), die onderzoek doet naar de ontwikkeling van (politieke) polarisatie, radicalisering en extremisme en hoe dit effect heeft op de democratische rechtsorde. Tussen 2005 en 2014 was zij bijzonder hoogleraar Actief Burgerschap bij de afdeling Sociologie en Antropologie van de Universiteit van Amsterdam, vanaf 2007 voltijds. Tonkens studeerde ‘politieke en sociaal-culturele wetenschappen’ aan de Universiteit van Amsterdam en werkte aan de universiteiten van Nijmegen en Groningen en diverse onderzoeksinstituten. In 1999 promoveerde ze in de sociale wetenschappen aan de Universiteit van Nijmegen. Tussen 2002 en 2005 was ze woordvoerder Volksgezondheid, Welzijn en Emancipatie voor GroenLinks in de Tweede Kamer. Aansluitend was ze zeven jaar vaste columnist van de Volkskrant. Tussen 2007 en 2013 was ze toezichthouder bij GGZ-centraal, tussen 2007 en 2016 bij Meander Medisch Centrum, en tussen 2013 en 2021 bij Mondriaan GGZ. Ze was lid van de Commissie Burgerbetrokkenheid bij Klimaatbeleid (Commissie Brenninkmeijer), die advies uitbracht in 2021. Tonkens schreef een groot aantal artikelen en boeken over veranderende idealen en praktijken van burgerschap en de publieke sector.
We moeten het over het gezag van burgers hebben
Burgerparticipatie is een welkom alternatief voor het uitgekauwde ‘luisteren naar het volk’. De hoop is dat burgers hun medeburgers van het burgerberaad gezag toekennen. Wat is er nodig volgens de hoogleraren Evelien Tonkens en Menno Hurenkamp?
Artikel op Sociale Vraagstukken
Burgerberaad heeft niet zomaar gezag
Opiniestuk in NRC
Het gezag dat nodig is voor vrijwillige aanvaarding van moeilijke besluiten, zoals bij klimaatproblematiek, heeft een lonkend perspectief nodig en een voorstel voor een weg daarheen. De politiek zelf is nu momenteel immers weinig visionair.
‘Millennials willen niet meer flink zijn, en dat heeft de samenleving hard nodig’
Opiniestuk in Trouw. Enkele kerngedachten op een rij:
-Met de strijd voor sociale veiligheid zijn we beland in een nieuwe fase van democratisering, die loopt van protest tegen paternalistische dokters in de jaren zestig en zeventig, en tegen seksueel geweld in de jaren tachtig en negentig, tot en met arbeidsmarktdiscriminatie van mensen met een migratie-achtergrond of een beperking in deze eeuw. De strijd voor meer egalitaire, democratische verhoudingen waarin je positie je spreekrecht niet beperkt, dringt in deze nieuwe fase door tot in de haarvaten van samenleving.
-De term sociale veiligheid brengt discriminatie, seksuele intimidatie en kwetsende taal en prestatiedruk onder één noemer. Daardoor worden we gedwongen er op een nieuwe manier naar te kijken, vertrekkend vanuit de gevoelens van degenen die ze ondergaan.
-Met de term sociale onveiligheid verschuift de definitiemacht: het is nu aan de mensen over wie de grap gaat om te bepalen of die kwetsend is. Dat kan niet meer eenzijdig door de machtige partij worden vastgesteld. Een seksistische grap of een onbesuisd gebruik van het woord slaaf is wellicht niet kwetsend bedoeld, maar kan wel zo ervaren worden. Dat is een imposante omkering van spreek- en definitiemacht.
-Bestuurders hebben de neiging om de roep om sociale onveiligheid te beantwoorden te negeren, of te beantwoorden met snelle oordelen en beleidsregels. Toen iemand klaagde over een schilderij van sigaren rokende mannen op de universiteit van Leiden werd het schilderij meteen verwijderd. Het zou beter zijn om zo’n klacht met onderzoekende gesprekken te beantwoorden (zoals daarna ook beloofd is). Met consideratie en nieuwsgierigheid voor eigen blinde vlekken.
-Emoties als je gekwetst voelen zijn geen diepere waarheid maar informatiebron voor een ethische afweging. Gevoelens komen niet uit de onderbuik maar uit de hersenen. Je kunt gevoelens bijstellen als je kennis hebt van intenties, geschiedenis en context. En je kunt je kennis verrijken door je eigen en andermans emoties te onderzoeken. Hoe gevoeliger we zijn voor macht en ongelijkheid, des te subtieler we zien wat macht en ongelijkheid doen en wat we elkaar aandoen. En hoe opener en gelijkwaardiger gesprekken over gevoelens, gevoeligheden, macht en prestaties kunnen zijn.
Lid adviescommissie Versterken weerbaarheid democratische rechtsorde
‘De komende tijd gaat de adviescommissie Versterken weerbaarheid democratische rechtsorde onder leiding van burgemeester Ahmed Marcouch onderzoek doen naar de ontwikkeling van (politieke) polarisatie, radicalisering en extremisme en hoe dit effect heeft op de democratische rechtsorde. De ministerraad heeft op voorstel van de ministers van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Justitie en Veiligheid en Sociale Zaken en Werkgelegenheid ingestemd met de benoeming van de leden van de onafhankelijke adviescommissie.’
Kabinet ziet potentie burgerforum voor klimaat- en energiebeleid; wil eerst met Kamer in gesprek
Mooi nieuws. De Minister van Klimaat en Energie heeft mede namens de Minister van BZK een brief aan de Kamer gestuurd waarmee opvolging wordt gegeven aan het positieve advies dat we als commissie-Brenninkmeijer begin 2021 uitbrachten omtrent klimaat- en energiebeleid.
